ผู้วิจัย/Authors: นิรุจน์ อุทธา

ชื่อเรื่อง/Title: หมู่บ้านเลิกเหล้า ออมเงิน : การรณรงค์สุขภาพแบบองค์รวมกรณีศึกษาล้านเลิงเปือย ตำบลพระลับ อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น.

แหล่งที่มา/Source: การประชุมวิชาการสุราระดับชาติ ครั้งที่ "สุราไม่ใช่สินค้าธรรมดา" วันที่ 21-22 พฤศจิกายน 2550 โรงแรมริชมอนด์ แคราย จ.นนทบุรี, หน้า 99.

รายละเอียด / Details:

การเลิกเหล้าออมเงิน คือนวัตกรรมทางความคิดสำหรับแก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ในระดับหมู่บ้านชุมชน เป็นกระบวนการรณรงค์สุขภาพแบบองค์รวม สอดคล้องกับวิธีชีวิตในหมู่บ้านที่คนส่วนใหญ่มีการดื่มกันมาก การดื่มอาจถึงขั้นนำไปสู่ความหายนะของครอบครัว ส่วนหนึ่งก่อให้เกิดค่านิยมและแบบแผนการดื่มของชุมชนโดยเฉพาะกลุ่มผู้ใช้แรงงานและมีรายได้น้อยที่ดื่มจนเกิดภาระหนี้สิน สุขภาพโทรมและยากจนในที่สุด หากชุมชนสามารถแก้ไขปัญหาเหล่านี้ได้อย่างตรงจุด ด้วยกระบวนการรณรงค์เลิกเหล้าร่วมกับส่งเสริมให้เปลี่ยนเงินค่าเหล้าเป็นเงินออมก็จะสามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างยั่งยืน เช่น กรณีศึกษาเชิงคุณภาพของหมู่บ้านเลิงเปือย ซึ่งเริ่มจากเครือข่ายหมออนามัย ได้เข้าไปรณรงค์แบบมีส่วนร่วมกับผู้นำชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุข (อสม.) และพระสงฆ์ในหมู่บ้านอย่างต่อเนื่องทำให้นักดื่ม 114 คนสมัครใจลงชื่อและปฏิญาณตนต่อพระสงฆ์เพื่องดเหล้าเข้าพรรษาเมื่อปี 2546 ต่อมาได้เกิดเวทีประชาคมงดเหล้าของชาวบ้านขึ้น ได้นำประเด็นการรณรงค์งดเหล้ามาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันจนกลายเป็นวาระของชุมชนที่จะช่วยเหลือผู้ติดเหล้าให้สามารถเลิกเหล้าได้อย่างเด็ดขาด โดยประสานความร่วมมือจากภาครัฐ พระสงฆ์ซึ่งเป็นผู้นำทางจิตวิญญาณและผู้นำชุมชน ด้วยกระบวนการจัดสิ่งแวดล้อมในหมู่บ้านให้สนับสนุนการลดละเลิกเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เช่น จัดกิจกรรมค่ายครอบครัวเลิกเหล้า เดินรณรงค์ในหมู่บ้าน มอบรางวัลแก่ผู้ที่งดเหล้าได้ครบ 3 เดือน ออกเยี่ยมให้กำลังใจผู้งดเหล้าที่บ้านทุกเดือนจัดเวทีแลกเปลี่ยนประสบการณ์เลิกเหล้าแก่กลุ่มผู้งดเหล้า ทำให้ผู้ติดเหล้าอย่างหนัก จำนวน 23 คน (20.2%) สามารถงดเหล้าได้ครบ 3 เดือน ซึ่งต่อมากลุ่มงดเหล้าเหล่านี้ได้กลายเป็นผู้นำด้านรณรงค์งดเหล้าในหมู่บ้าน โดยเฉพาะ 3 คนกลายเป็นผู้มีบทบาทต่อการรณรงค์งดเหล้าในหมู่บ้านคือ นายเฮียทองคำ ผู้ที่ดื่มอย่างหนักจนไม่มีบ้านอยู่อาศัย ครอบครัวแตกแยก ไม่มีแม้กระทั่งบัตรประจำตัวประชาชน นายพล บุญสาร หลังจากเลิกเหล้าแล้วได้พลิกบทบาทตัวเองเป็นพญายมทูตเตือนใจนักรณรงค์งดเหล้าในหมู่บ้าน และนายบุญหนา ขาวหนู ผู้ที่ชอบทำร้ายภรรยาเวลาเมา ได้กลายเป็นแกนนำจัดตั้งชมรมปลอดสุราวัดป่าแสงอรุณและคณะกลองยาวเลิกเหล้าเลิกจน ขณะที่ชุมชนได้ช่วยเหลือกันจนทำให้นายเฮียทองคำ มีบัตรประจำตัวประชาชนในเวลาต่อมา การรณรงค์งดเหล้าได้ขยายไปสู่วิถีชีวิตชุมชนตามเทศกาลต่างๆมากขึ้น เช่น วัดปลอกเหล้า งานปีใหม่ปลอดสุรา สงกรานต์ไร้แอลกอฮอล์ เป็นต้น มีผู้ติดสุราเข้าร่วมกิจกรรมงดเหล้าเพิ่มมากขึ้น ปัญหาในหมู่บ้านหลายอย่างลดลง เช่น อุบัติเหตุ ทะเลาะวิวาท เป็นต้น เมื่อปี 2549 เวทีประชาคมงดเหล้าหมู่บ้านชูประเด็นเลิกเหล้าเลิกจน โดยนำแบบแผนการดื่มของชาวบ้านมาศึกษาพบว่า ชาวบ้านที่ติดสุรามักจะดื่มเป็นก๊งๆละ 5 บาท เช้าเย็นเป็นประจำทุกวัน หากสามารถงดเหล้าแล้วเปลี่ยนค่าเหล้าเป็นเงินออม ก็จำนำไปสู่การแก้ไขปัญหาความยากจนตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง จึงเกิดแนวคิดการรณรงค์ ออมเงินวันละ 3 บาทเลิกเหล้าเลิกจนขึ้น เปลี่ยนเงินค่าเหล้า 5 บาท เก็บออม 3 บาท ใช้ในครอบครัว 2 บาท และได้จำทำขวดเหล้าใหญ่ไว้ทางเข้าหมู่บ้านและกระบอกไม่ไผ่เป็นสัญลักษณ์ของแนวคิดดังกล่าว ใช้วิธีเดินรณรงค์รับสมัครร่วมโครงการฯ แบบเคาะประตูบ้านหลังคาเรือนที่มีผู้ดื่มในช่วงเข้าพรรษา มีผู้เข้าร่วมกิจกรรม 999 คน สามารถมีเงินเก็บรวมกันภายในเวลา 3 เดือนได้มากกว่า 200,000 บาท ต่อมาชุมชนได้ประสานงานให้ ธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร (ธกส.) ไปเปิดบัญชีออมทรัพย์ที่หมู่บ้านทุก 3 เดือน ปัจจุบันผู้ที่เลิกเหล้าเหล่านี้มีเงินฝากรวมกันมากกว่า 420,000 บาท และได้ขยายแนวคิดนี้ไปยังหมู่บ้านอื่นๆ ในพื้นที่ใกล้เคียงต่อมาเครือข่ายเหล่านี้ได้จัดตั้ง “ตลาดสร้างสุข-เศรษฐกิจพอเพียง” ขึ้นในหมู่บ้าน เพื่อให้เป็นสถานที่ให้เครือข่ายนำผลผลิตที่เหลือจากการบริโภคในครัวเรือนไปขาย และออมเงินที่ได้ไปฝากทุก 3 เดือน ซึ่งถือเป็นความสำเร็จของการรณรงค์สุขภาพแบบองค์รวม จนกลายเป็นหมู่บ้านต้นแบบเลิกเหล้าออมเงิน อันจะนำไปสู่นวัตกรรมเลิกเหล้าเลิกจนได้อย่างเป็นรูปธรรมในอนาคต.

Keywords: สุรา, แอลกอฮอล์, สุขภาพ, ครอบครัว, การรณรงค์, หมู่บ้านเลิกเหล้าออมเงิน, ชุมชน

ปีที่เผยแพร่/Year: 2550

Address: สมาคมหมออนามัย ศูนย์แก้ไขปัญหาการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

Code: 200800118

ISSN/ISBN: 978-974-09-4574-1

Country of publication: ประเทศไทย

Language: ไทย

Category: บทคัดย่อ

Download: